Mĩ phẩm lậu và cuộc cách mạng làm đẹp ở xứ Triều Tiên

Triều Tiên dồn toàn bộ quyền lực cho nhà nước, nhưng những người phụ nữ dưới đây đã và đang đứng lên chống lại điều đó – một người trong số họ đã chọn việc buôn lậu mỹ phẩm. Và kết quả có thể sẽ làm bạn phải bất ngờ!

Khi mới 14 tuổi, Danbi Kim bắt đầu công việc buôn lậu các nguồn hàng vào Triều Tiên. Trong một chuyến đi buôn phế liệu kim loại để đổi lấy gạo ở biên giới Trung Quốc, cha của cô đã giới thiệu cô tới một khu chợ đen chuyên cung cấp hàng lậu, và cô tìm thấy cơ hội của mình tại đây.

Mặc dù biên giới Triều Tiên là một trong những nơi có quản sự nghiêm ngặt nhất trên thế giới, nhưng ở biên giới phía bắc tiếp giáp Trung Quốc, chính là quê hương của cô, Hyesan, thì sự canh gác có phần lỏng lẻo. Và có những người lính biên phòng sẵn sàng nhận hối lộ cho một cuộc trao đổi nhanh chóng với những tay buôn Trung Quốc. Công việc này dễ dàng trót lọt, nhưng cũng đầy rẫy những rủi ro: Chỉ cần bị phát hiện, bạn sẽ bị đưa thẳng vào nhà tù mà không qua xét xử gì.

15 tuổi, cô gái Danbi đã tự mình thực hiện các vụ buôn lậu. Nhưng không giống như cha của cô, ông chỉ buôn bán đồng thau và gỗ để lấy dầu và bột mì, Danbi biết cô có thể kiếm nhiều tiền hơn nếu cô tập trung vào các mặt hàng mà những người cùng trang lứa của cô thèm muốn nhất: mỹ phẩm và những bộ quần áo hợp thời. Danbi nói rằng: “Mỹ phẩm trang điểm ở Triều Tiên luôn có nhu cầu rất cao, đặc biệt là kẻ mắt và mặt nạ.”

Danbi tự tạo cho mình một chỗ đứng trong giới buôn hàng  make-up và skincare, và cả những bộ quần áo thường xuất hiện trên các bộ phim Hàn Quốc lậu – tiếp đến là những thể loại phim truyền hình được tải bất hợp pháp trong những ổ USB mà người Triều Tiên chỉ có thể trộm xem vào ban đêm. Nhờ vào những điều này mà nhiều người phụ nữ Triều Tiên mới có thể lần đầu tiên tìm hiểu về thế giới bên ngoài và thậm chí còn say mê với các khái niệm ở nước ngoài về sự thể hiện bản thân và vai trò của nữ giới trong xã hội.

“Thực ra, không có một tên gọi chính xác cho những loại hàng hóa này ở Triều Tiên,” Danbi giải thích, “Những thỏi son được gọi là ‘dụng cụ để vẽ lên môi’, hay phấn má được gọi là ‘đồ để làm đỏ hai má.” Nhưng dù thậm chí không có tên gọi, nhu cầu làm đẹp là cực kì cao – Danbi nhận được hàng ngàn đơn hàng mỗi ngày từ khắp nơi ở Triều Tiên.

Nhưng khi sự phổ biến của hàng lậu tăng lên, cuộc nổi loạn này không thể tránh khỏi sự để ý từ phía chính phủ. Đối với những người đã đào thoát, và cả những người phụ nữ buôn lậu, làm đẹp không chỉ là một thỏi son – đó là cách để kích động một cuộc cách mạng trong triều đại cộng sản lâu đời nhất thế giới.

Khi việc làm đẹp bị cấm

Ở Triều Tiên, sẽ không thiếu những dòng biểu ngữ kỳ quặc, khó hiểu và đáng quan ngại. Các phương tiện truyền thông hầu hết chỉ chú ý vào nhà độc tài Kim Jong-Un và những loại vũ khí hạt nhân, nhưng sâu xa hơn đó là một đất nước vẫn còn chứa đựng nhiều điều vô cùng bí ẩn. Ước tính mỗi năm có gần 2,000 người sống sót vượt biên từ Triều Tiên sang Hàn Quốc, trên tổng số 30,000 người đào thoát hiện đang sống. Đối với những người thất bại và bị bắt lại, cuộc sống trong tù của họ không khác gì địa ngục.

“Khó mà có thể tin được sự bành trướng về khả năng kiểm soát của chính phủ đã vượt qua khỏi quyền con người.” Tầm ảnh hưởng của Kim Jong-Un là tuyệt đối, nó can thiệp đên quyền bình đẳng, thông tin truyền thông của công dân, thậm chí  việc họ tự chăm sóc bản thân ra sao, ngoại hình như thế nào cũng do chính sách của chính phủ quy định.Phụ nữ ở Triều Tiên phải để tóc có độ dài ngang vai hoặc ngắn hơn, trang phục mặc phải giản dị và vừa vặn, bất kỳ xu hướng hay phong cách nước ngoài nào khác biệt so với qui định cũng đều bị nghiêm cấm.

“Trang phục thường ngày phải phù hợp với lối sống xã hội.” Điều này bao hàm cả trang điểm, trang sức, sơn móng tay và nhuộm tóc dưới bất kỳ hình thức nào. Những quy tắc được các công dân nước này ngoan ngoãn thực hiện, họ được giao cho nhiệm vụ tuần tra trên các con đường, tuyến phố khác nhau. Những người phụ nữ đã kết hôn được cho là sẽ phải chịu sự kiểm soát bởi chồng của họ.

Đẹp có trật tự

“Có những quy định trong xã hội của chúng tôi về việc cấm nuôi tóc và nhuộm tóc màu một màu khác,” Jessie Kim, 27 tuổi, cô trốn tới Hàn Quốc 5 năm về trước sau công việc buôn lậu hàng thực phẩm. Cô nói rằng, tất cả những xu hướng mới nhất như áo denim, trang sức, thuốc nhuộm tóc đều được nhập lậu bởi những người như Danbi.

Còn chuyện tóc tai là điểm nhói lòng của chính phủ này, các tiệm salon đều dán trên tường những hình mẫu kiểu tóc được phép cắt để khách hàng dễ lựa chọn, tất cả đều có chỉ chiều dài từ cằm đến xương quai đòn. Nếu muốn chắc ăn không vướng phải rắc rối thì chỉ nên chọn những thứ mà Kim Jong-Un thích. “Tôi chẳng muốn cắt tóc chút nào, nhưng tôi không có lựa chọn khác,” một người trốn thoát khỏi Chongjin, Triều Tiên năm 19 tuổi, Hye-soo Kim nói rằng cô và những người cùng trang lứa buộc phải chọn giữa việc giữ độ dài tóc của họ ở ngang tai và ngang vai hoặc là phải chịu phạt.

Việc phá vỡ bất kỳ nguyên tắc nào về ngoại hình có thể khiến bạn trở thành “tội đồ” đối với những người giám sát trên đường phố. Thậm chí có cả việc bị cắt mất phần tóc cột lên hay bị đánh ngay tại nơi công cộng. Nhưng không chỉ vậy, còn có những buổi tự phê bình diễn ra hàng tuần với người giám sát, bắt bạn phải “khai” ra bạn đang vi phạm điều gì so với luật lệ Triều Tiên đang có.

Đối với Danbi, “Tôi nghĩ mình trông sẽ rất đẹp nếu mặc những bộ đồ mang từ bên ngòi. Tôi đã không quan tâm nhiều lắm đến việc kiểm tra và bắt đầu nuông chiều bản thân bằng cách uốn tóc, mặc quần áo kiểu cách, quần jeans bó và đi giày cao gót.” Sau đó, “Tôi đã bị sỉ nhục trước mọi người vì mặc những thứ không được cho phép.”

Nhưng rủi ro từ việc buôn lậu những mặt hàng này còn nghiêm trọng hơn nhiều so với việc mua, mặc hay sử dụng chúng. “Tôi đã bị bắt nhiều lần khi đang buôn hàng thế này. 30 người trong số chúng tôi bị bắt vào lúc rạng sáng, bao gồm tôi, gia đình và cả bạn bè.” Khi ấy Danbi mới chỉ 17 tuổi, cô cùng với anh trai mình là Namhoon thực hiện công việc cùng nhau. Sau nhiều ngày thẩm vấn và tra tấn, mọi người được trả về, trừ Danbi và Namhoon cùng 3 người liên quan khác.

Qua nhiều lần chuyển đổi phòng giam, cuối cùng họ được đưa đến một trại giam. Nơi đây bí mật đến nỗi có rất ít các hình ảnh về nó, nhưng lời đồn thì cực kì kinh khủng: chết đói, hiếp dâm và tra tấn chỉ là bước khởi động.

Danbi được thả ra sau khi anh trai cô thú nhận mọi tội lỗi là do anh gây ra, nhưng từ đó cô không còn nghe tin gì về anh ấy, thậm chí còn không biết anh ấy đang sống hay đã chết. Nói đến đây, đôi mắt cô ngấn lệ, nhưng cô tin rằng anh mình vẫn đang chiến đấu quyết liệt vì sự sống.

Làm đẹp: Kẻ thù của đất nước

“Mỗi khi mà chính phủ ban hành luật cấm một thứ gì đó, tôi luôn là người làm điều đó nhiều hơn thế. Tôi tin rằng đây là một hiệu ứng tâm lý sinh ra từ việc phải sống dưới trong cái lồng của sự kiểm chế.” Nhưng mọi chuyện đang khác đi.

Khao khát thay đổi, cộng thêm việc những mới mẻ từ thế giới bên ngoài du nhập vào đã kích thích người dân bất tuân quy định.

Các mặt hàng bất hợp pháp này đóng vai trò là công cụ cho sự nổi loạn, nhưng không chỉ dừng ở đó. “Có những công việc được tạo ra từ những loại mỹ phẩm này,” Danbi giải thích. “Có những người tự học cách kiếm sống bằng nghề trang điểm. Họ mua mỹ phẩm và kiếm tiền nhờ vào các dịch vụ cho đám cưới.”

Các khu chợ đen bán những mặt hàng này gọi là Jangmadangs. Người bán thực hiện các đơn hàng lớn từ những người phụ nữ như Danbi và bán chúng với giá cao hơn một chút cho khách hàng để kiếm lời.

Khi người mua yêu cầu “hàng ngon” hoặc các sản phẩm “ở phố dưới” (downtown), đây là các mật mã để mua những ổ USB chứa các bộ phim truyền hình của Hàn Quốc và mỹ phẩm. Thậm chí một số thương nhân còn sử dụng cả tiếng Hàn Quốc để gọi tên chúng.

Danbi cũng mua lậu, cô đưa ra một cử chỉ đặc biệt nào đó để thể hiện thứ mà cô ấy muốn. “Người bán ở Jangmadangs sẽ dẫn tôi về nhà của họ, có đủ các loại hàng hóa, mỹ phẩm, túi xách hàng hiệu trong nhà họ.”

Biểu tượng của Tự do

Ít ai có thể nghĩ rằng thời trang hay nhan sắc có thể giải phóng nổi Triều Tiên, nhưng Danbi cho rằng: “Càng nhiều người biết đến việc làm đẹp, càng nhiều người tiếp xúc được với những thông tin nước ngoài. Đây có thể là một cơ hội tốt để mọi người nhận ra được rằng chính phủ đang bóp méo nhận thức của mọi người về một xã hội văn mình.”

Cùng lan truyền những hành động bất tuân quy định có thể là cách để tạo ra sự thay đổi ở Triều Tiên: Một hy vọng rằng nếu mọi người đồng lòng từng chút một cùng phá vỡ những quy định, chính quyền buộc sẽ phải nới lỏng sự hà khắc vốn có. Nhưng bởi vì hàng thiên niên kỷ qua chuyện trắc trở giữa hai chính quyền và biên giới, rất có thể mọi thứ đến từ Hàn Quốc vẫn sẽ bị cấm nhập vào Triều Tiên.

Mỹ phẩm Hàn Quốc đấu với Mỹ phẩm Triều Tiên

Theo Tiến sĩ Sung-wook Nam, trưởng khoa nghiên cứu Triều Tiên ở đại học Seoul, mỹ phẩm chỉ là nước đi mới nhất trên bàn cờ giữa hai miền Nam-Bắc Hàn. “Nền công nghiệp làm đẹp ở Hàn Quốc là một mối đe dọa đối với chính quyền Kim Jong-Un và tầm kiểm soát hệ thống của ông. Rất khó để cho chính quyền Triều Tiên có thể ngăn chặn hoàn toàn các ảnh hưởng dễ gây nghiện đến từ nền công nghiệp làm đẹp Hàn Quốc.”

Sức hấp dẫn từ Hàn Quốc chính là một động thái chiến lược đã được lên kế hoạch trong nhiều năm.

Làn sóng đầu tiên đánh vào chính là những bộ phim truyền hình và phim ngắn Hàn Quốc, tiếp đến là K-pop, và cuối cùng, phong cách làm đẹp Hàn Quốc bùng nổ ở Mỹ vào năm 2011. Đó là một bước tiến lớn cho việc ngoại giao về văn hóa quốc tế.

“Việc làm đẹp ở Triều Tiên thường được nới lỏng theo một số sự kiện nhất định, như kỷ niệm ngày sinh của Kim Jong-Un hay bố của ông”. Mục tiêu của Kim Jong-Un là xuất khẩu các sản phẩm làm đẹp ra ngoài thế giới, nhưng điều này có thể sẽ không xảy ra, vì chất lượng hàng hóa tại Triều Tiên chưa thể so sánh với Hàn Quốc.

Và với làn sóng phong cách Hàn Quốc đang ngày càng phát triển hơn, có khả năng là Triều Tiên cũng sẽ bị làn sóng này xâm nhập rộng rãi, đem nhiều tri thức hơn đến với một đất nước đang “đói sự thật” về thế giới và vị thế của họ trong nó.

Nguồn: Refinery29