Đông trùng hạ thảo là gì? Tác dụng, phân loại và cách dùng

Đông trùng hạ thảo là một loại dược liệu quý hiếm, có giá trị rất cao cả về kinh tế lẫn y học. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu đúng về tác dụng của đông trùng hạ thảo đối với sức khỏe cũng như cách sử dụng loại dược liệu này sao cho phù hợp. Cùng Đẹp365 tìm hiểu chi tiết các thông tin liên quan đến đông trùng hạ thảo trong bài viết sau nhé.

Đông trùng hạ thảo là gì? 

Theo dân gian, đông trùng hạ thảo nghĩa là mùa đông ở dạng ấu trùng, mùa hè xuất hiện ở dạng thảo mộc. Thực chất đây là một loại nấm có tên khoa học là Ophiocordyceps Sinensis, sống ký sinh trên cơ thể ấu trùng bướm thuộc chi Hepialus và lớn lên theo dạng sợi. Vào mùa hè, nấm bắt đầu mọc ra khỏi sâu và vươn lên mặt đất. Đầu của nấm ở dạng hình trụ thuôn nhọn. Trong thiên nhiên, loại dược liệu này có thể được tìm thấy ở các vùng núi cao thuộc Bhutan, Tây Tạng và Trung Quốc. Tuy nhiên, hiện nay đã có nhiều nơi tiến hành nghiên cứu và trồng đông trùng hạ thảo theo quy mô công nghiệp.

Tác dụng của đông trùng hạ thảo rất đa dạng, có thể dùng hiệu quả cho cả người khỏe mạnh lẫn người đang mắc bệnh nhờ chứa loạt hoạt chất quý hiếm. Thậm chí hiện nay các nhà khoa học vẫn chưa nghiên cứu đầy đủ các hoạt chất có trong đông trùng hạ thảo. Chính vì vậy, loạt dược liệu này vốn đã quý nay lại càng đắt đỏ hơn bởi sự khan hiếm và tác dụng mà nó mang lại đối với sức khỏe.

Phân loại đông trùng hạ thảo và giá bán 

Trên thị trường hiện nay có nhiều loại đông trùng hạ thảo với nguồn gốc và hình thái khác nhau. Bạn có thể phân biệt chúng thông qua các đặc điểm dưới đây: 

• Phân loại theo nguồn gốc

Nhân tạo: Bên cạnh Nhật, Hàn và Thái Lan, Việt Nam cũng là một trong những quốc gia châu Á nuôi cấy thành công đông trùng hạ thảo. Kiểu nuôi cấy này dựa trên cơ chất từ gạo lứt, đậu xanh hoặc cơ thể ấu trùng sâu và nhộng. Được biết, Cordyceps Takaomontana và Cordyceps Militaris là hai loại đang được nuôi trồng phổ biến ở nước ta. 

Tự nhiên: Loại đông trùng hạ thảo tự nhiên mang giá trị sinh học và dinh dưỡng cao nhất nên vô cùng quý hiếm. Loại này xuất hiện chủ yếu ở những nơi khí hậu trong lành như vùng Tứ Xuyên (Trung Quốc), Thanh Hải (Tây Tạng) hay các vùng núi cao trên 4000m so với mực nước biển. Vì nấm đông trùng hạ thảo tự nhiên chỉ xuất hiện duy nhất một lần trong năm vào mùa hè, nguồn cung khan hiếm nên giá đông trùng hạ thảo tự nhiên rất đắt, dao động từ 15 đến 20 triệu đồng/gam.

• Phân loại theo trạng thái

Dạng khô: Là đông trùng nguyên con, được làm sạch và phơi khô. Hạn sử dụng lâu nhưng hàm lượng dược chất thấp hơn dạng tươi. 

Dạng tươi: Đông trùng nguyên con được khai thác tầm một tháng đổ lại, cung cấp tối đa các dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể. Loại này cần bảo quản ở nhiệt độ -50 độ C trước khi dùng.

• Phân loại theo chế phẩm

Nguyên con: Là kiểu chế phẩm thuần túy nhất của đông trùng hạ thảo khi nấm ký sinh trên ấu trùng. Hình dạng gồm một mầm nấm dài mọc thẳng trên đầu con sâu non. Loại này có giá trị cao và đắt tiền nhất. 

Dạng bột: Tuy không chất lượng như loại nguyên con nhưng bột đông trùng hạ thảo vẫn giữ nguyên thành phần dinh dưỡng và không trải qua bất kỳ quá trình chế biến nào. Nhà sản xuất thường nghiền bột bằng máy hoặc dùng phương pháp thủ công. Bạn có thể dùng bột thêm vào món ăn, pha trà hoặc pha với mật ong để uống. 

Dạng nước: Dạng này đã qua chế biến và được đóng gói hoặc đóng chai để dễ sử dụng cũng như bảo quản. Tùy theo đơn vị sản xuất mà tỷ lệ dưỡng chất trong nước có giá trị cao hay thấp. 

Dạng túi lọc: Dùng để pha uống tương tự các loại trà túi lọc trên thị trường. Loại này không thể tiết ra hết các dưỡng chất, đồng thời khiến một số người khó chịu nếu không hợp mùi. 

Dạng viên nang: Loại đông trùng hạ thảo đã trải qua quá trình chế biến, nghiền thành bột và cho vào từng viên con nhộng với tỷ lệ phù hợp. Dạng này giúp khách hàng dễ bảo quản và sử dụng. 

Tác dụng của đông trùng hạ thảo

Có tác dụng đối với tuần hoàn tim và não

Sử dụng đông trùng hạ thảo đều đặn có tác dụng làm ổn định nhịp tim, điều hòa lipid máu, giảm cholesterol…. Nhờ đó giúp tăng cường sức khỏe tim mạch, phòng ngừa các bệnh liên quan đến tim như viêm cơ tim, đột quỵ, tắc nghẽn động mạch.

Ngoài ra, đông trùng hạ thảo còn có tác dụng làm giãn mạch máu, tăng lưu lượng tuần hoàn não thông qua cơ chế giúp hưng phấn thực thể M ở cơ trơn thành mạch. Ngoài ra, tác dụng của đông trùng hạ thảo lên não còn nằm ở cơ chế giảm các dấu hiệu viêm ở vùng đồi thị não, tăng yếu tố tăng trưởng thần kinh tạo nên tác động tích cực về tâm trạng và trí nhớ.  

Có tác dụng với hệ hô hấp giúp tập thể dục hiệu quả

Rất nhiều nghiên cứu đã chứng minh hiệu quả nâng cao sức khỏe thể chất của đông trùng hạ thảo, đặc biệt là với những người thường xuyên tập luyện ở cường độ cao. Loại dược liệu này có khả năng cải thiện quá trình chuyển hóa năng lượng trong tế bào sống, cung cấp các dưỡng chất cần thiết giúp cơ thể khỏe mạnh, hạn chế tình trạng suy nhược do bệnh tật, tuổi tác, suy dinh dưỡng…

Tính chất chống lão hóa

Tác dụng chống lão hóa của đông trùng hạ thảo đã được y học cổ truyền đề cập từ rất lâu. Điều này cũng đã được các nhà khoa học hiện đại chứng minh thông qua các nghiên cứu khoa học cụ thể. 

Khi thử nghiệm trên chuột và ruồi giấm, dược liệu này giúp kéo dài tuổi thọ lâu hơn hẳn so với cá thể không dùng hoặc dùng giả dược. Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng chỉ ra đông trùng hạ thảo có thể cải thiện chức năng não cũng như hoạt động của enzym chống oxy hóa. Chính vì vậy, đây được xem là một trong những loại “thần dược” giúp kéo dài tuổi xuân của phái nữ.

Làm tăng sinh lực nam giới 

Các nghiên cứu cho thấy, nấm đông trùng hạ thảo có chức năng làm tăng trọng lượng tuyến vỏ thượng thận, tinh hoàn cũng như hormone nam tính. Do đó, đây là một trong những “thần dược” giúp cải thiện đời sống tình dục thông qua các công dụng bồi bổ cơ thể. Vị thuốc đông y này đã được biết đến từ rất lâu và vẫn còn công hiệu cho đến ngày nay. 

Giúp làm giảm viêm nhiêm

Khi tế bào tiếp xúc với các hoạt chất có trong đông trùng hạ thảo, các protein có tác dụng làm tăng phản ứng viêm sẽ bị ức chế. Nhờ đó, dược liệu này có thể được sử dụng như thuốc hoặc chất bổ sung để kháng viêm rất hữu ích.

Giúp ức chế sự phát triển của khối u

Gần đây, một số nghiên cứu đã tiến hành kiểm tra tác động của đông trùng hạ thảo đối với các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư và khả năng chống ung thư khi sử dụng loại dược liệu này. Kết quả cho thấy, đông trùng hạ thảo giúp chống ung thư theo nhiều cơ chế khác nhau, từ điều chỉnh hệ miễn dịch hoặc tiêu diệt tế bào ung thư gồm ung thư vú, gan hoặc bệnh bạch cầu.

Có tác dụng quản lý bệnh tiểu đường

Các thành phần có trong đông trùng hạ thảo mang đến khả năng kiểm soát đường huyết cũng như giảm cân rất tốt. Một thử nghiệm cho thấy, có đến 95% bệnh nhân tiểu đường sử dụng đều đặn 3gr đông trùng hạ thảo mỗi ngày có chuyển biến tích cực trong lượng đường huyết. 

Cách sử dụng đông trùng hạ thảo

Đông trùng hạ thảo có thể ăn trực tiếp 

Bạn chỉ cần lấy lượng đông trùng hạ thảo vừa đủ, ngâm trong nước nóng khoảng 3 phút với nhiệt độ 60-70 độ C là có thể dùng ngay. Khi nhai bạn sẽ cảm nhận được vị béo ngậy, thơm ngon. Vì sản phẩm này đã qua khâu vệ sinh và tiệt trùng kỹ lưỡng nên bạn có thể ăn trực tiếp mà không lo ngại vấn đề gì.  

Dùng làm trà đông trùng hạ thảo

Dùng khoảng vài sợi đông trùng hạ thảo hãm với nước nóng trong vòng 10 phút và sử dụng như trà bình thường. Nên nhai và nuốt luôn cả bã để tận dụng triệt để tác dụng của đông trùng hạ thảo.

Đông trùng hạ thảo dùng để nấu cháo

Có thể dùng đông trùng hạ thảo như một loại nguyên liệu để nấu cháo, hầm gà hoặc các món ăn bổ dưỡng khác bồi bổ sức khỏe, đặc biệt là với người già, trẻ nhỏ, người bệnh mới ốm dậy…

Sử dụng đông trùng hạ thảo để ngâm rượu

Để tăng cường tác dụng của đông trùng hạ thảo đối với sức khỏe, có thể ngâm dược liệu này với nhân sâm hoặc nhung hươu cùng với rượu ngon, ủ khoảng một tháng. Mỗi ngày dùng không quá 100ml để bảo vệ sức khỏe cho cả nam lẫn nữ, đặc biệt là người ở độ tuổi trung niên.

Đông trùng hạ thảo dùng làm món canh, hầm

Khi nấu canh, bạn có thể cho thêm một lượng nấm đông trùng hạ thảo tươi vào và đun với lửa nhỏ để giữ nguyên chất dinh dưỡng. Cách dùng đông trùng hạ thảo này đặc biệt hữu ích với các chị em trong việc điều hòa kinh nguyệt, chống lão hóa và làm đẹp da. 

Đông trùng hạ thảo ngâm mật ong

Đông trùng hạ thảo sau khi rửa sạch cho vào bình thủy tinh ngâm với mật ong nguyên chất, bảo quản ở nơi khô ráo trong khoảng 15 ngày là dùng được. Khi sử dụng, cho khoảng 2 thìa mật ong cùng vào một ly nước ấm, dùng hằng ngày vào buổi sáng sẽ rất tốt cho sức khỏe.

Lưu ý khi sử dụng đông trùng hạ thảo

Mặc dù tác dụng của đông trùng hạ thảo đối với sức khỏe là không thể phủ nhận, tuy nhiên không phải ai cũng phù hợp sử dụng. Những trường hợp sau nên hết sức cân nhắc nếu muốn bồi bổ bằng đông trùng hạ thảo:

• Trẻ em dưới 12 tuổi đang phát triển khỏe mạnh, không có vấn đề về sức khỏe.
• Phụ nữ mang thai 3 tháng đầu sử dụng đông trùng hạ thảo có thể làm tăng nguy cơ sảy thai.
• Người trước hoặc sau phẫu thuật sử dụng có thể làm tăng nguy cơ chảy máu vết thương.

Những câu hỏi thường gặp về đông trùng hạ thảo 

Khi nào không nên uống đông trùng hạ thảo? 

Đông trùng hạ thảo có nhiều công dụng nhưng không phải người nào cũng thích hợp để dùng. Dưới đây là những đối tượng không nên sử dụng đông trùng hạ thảo.

• Đối tượng đầu tiên không nên dùng đông trùng hạ thảo là trẻ em dưới 5 tuổi. Các bé thể trạng còn yếu nên có nhiều loại thuốc bổ không thể tiếp nhận. 
• Kế đến là phụ nữ trong những tháng đầu của thai kỳ. Trong những tháng sau, nếu sức khỏe ổn định thì có thể dùng nhưng phải có sự đồng ý của bác sĩ. 
• Những người có vết thương hở, vì đông trùng hạ thảo sẽ làm chậm tiến trình phục hồi. 
• Mắc bệnh vảy nến hay những bệnh tự miễn như viêm ruột, đa xơ cứng, ban đỏ… 
• Viêm khớp dạng thấp. 
• Rối loạn đông máu. 
• Chuẩn bị tiến hành phẫu thuật. 

Ai dùng được đông trùng hạ thảo? 

Như chúng ta đã biết, đông trùng hạ thảo là vị thuốc quan trọng cho các đối tượng mắc một số căn bệnh như: 

• Người mắc bệnh tim: Đông trùng hạ thảo là loại thuốc hỗ trợ điều trị các bệnh về tim mạch, nhất là xơ vữa động mạch và khó lưu thông máu huyết. Với tác dụng của trùng thảo, máu sẽ đẩy đến các cơ quan nhiều hơn và ổn định hơn. 
• Người bệnh ung thư: Bên cạnh công dụng bồi bổ cơ thể, đông trùng hạ thảo còn hạn chế sự phát triển của tế bào ung thư. Hợp chất Cordycepin sẽ ngăn ngừa tế bào ung thư di căn đến các bộ phận khác. 
• Người mắc bệnh thận: Loại thần dược này giúp bảo vệ thận tránh các chất độc hại từ rượu bia, đồng thời hỗ trợ phục hồi và tái tạo thận. 
• Người bị suy nhược: Đây được xem là thuốc bổ giúp cải thiện sức khỏe cho những người suy nhược cơ thể, cơ địa yếu hoặc mới khỏi bệnh. 
• Người cao tuổi: Đối tượng này thường có đề kháng yếu nên dễ bị tấn công bởi vi khuẩn gây bệnh. Vì vậy, đông trùng hạ thảo là “vị cứu tinh” giúp người lớn tuổi tăng cường đề kháng chống lại bệnh tật và bồi bổ sức khỏe. 
• Tuổi trung niên: Nấm đông trùng hạ thảo chứa chất chống oxy hóa giúp người ở giai đoạn trung niên chậm lão hóa, đồng thời làm đẹp da, điều hòa nội tiết tố và hạn chế dấu hiệu của tuổi trung niên. 
• Nam giới yếu sinh lý: Dưỡng chất trong đông trùng thảo sẽ hỗ trợ tình trạng liệt dương, rối loạn cương dương cũng như bổ thận tráng dương đối với nam giới yếu sinh lý. 

Đông trùng hạ thảo là một loại dược liệu quý hiếm, có rất nhiều lợi ích đối với sức khỏe. Tuy nhiên, đây cũng là lý do hàng nhái, hàng giả xuất hiện nhiều. Bạn hãy cần cẩn thận lựa chọn sản phẩm đến từ các thương hiệu uy tín để đảm bảo tác dụng của đông trùng hạ thảo đối với sức khỏe.