Dù là tình cảm hay công việc, bị từ chối luôn là dạng tổn thương tâm lý ám ảnh ta lâu nhất, để lại “sức sát thương” cao nhất.

Ở thời đại 4.0, có những dạng từ chối rất nhỏ nhưng diễn ra mỗi ngày. Như việc bị từ chối khi mời like page, từ chối lời mời kết bạn trên mạng xã hội, hay từ chối cú quẹt phải Tinder của bạn chả hạn.

Ngoài những dạng từ chối “sương sương” đó ra, có những dạng từ chối nặng nề và nghiêm trọng hơn. Như bị khách hàng từ chối lời mời mua hàng, sếp từ chối yêu cầu thưởng lương, gia đình từ chối lời mời ăn tối của bạn… Tùy vào mức độ nghiêm trọng của tình huống, mà từ chối có thể từ đau “nhè nhẹ” đến đau “tê tái” làm bạn dằn vặt không yên.

Câu hỏi ở đây là: Tại sao ta lại có những cảm xúc tiêu cực như vậy khi bị từ chối? Tại sao chỉ việc không được chấp nhận lời mời kết bạn (với một người lạ) cũng có thể làm mood của bạn xấu đi cả ngày?

Lý giải đơn giản bởi khoa học thì đó là vì, não bộ và thần kinh của ta bẩm sinh phản ứng theo cách này.

Khi các nhà khoa học đặt con người vào máy cắt lớp não MRI và yêu cầu người đó nhớ lại một sự từ chối gần đây, họ đã phát hiện ra một điều đáng kinh ngạc. Đó là khi bị từ chối về mặt tinh thần, não đều ghi nhận nó giống như khi cơ thể bị chấn thương vật lý trên cơ thể, và tạo ra cơn đau.

Vậy một câu hỏi sâu xa hơn, tại sao não lại “kì cục” như vậy?

Các nhà tâm lý học tiến hóa tin rằng tất cả bắt đầu khi chúng ta còn là giống loài sống hái lượm và săn bắn. Ngày xưa loài người không thể sống một mình mà sống theo bầy đàn, việc bị cô lập hay từ chối cho gia nhập vào nhóm chả khác gì án tử vì khi sống một mình, loài người sẽ là “miếng mồi ngon” cho các loài thú dữ khác.

Từ đó, não chúng ta phát triển một cơ chế cảnh báo khi chúng ta có nguy cơ bị đá ra khỏi bầy đàn của mình, xem đó là một mối họa đến bản thân. Đó chính là sự từ chối. Những người trải qua đau đớn khi bị từ chối, sẽ tự học cách điều chỉnh lại mình, để có thể quay lại “bầy”.

Thời nay, sự từ chối cũng làm tổn thương tâm trạng và lòng tự trọng của chúng ta, chúng gợi ra những cơn giận dữ và lo lắng, tương tự như khi bị “hắt hủi” khỏi bầy đàn ngày xưa.

Khó hiểu thay, nỗi đau lớn nhất từ việc bị từ chối lại do chính bản thân mỗi người gây ra cho họ. Chả hạn như khi bị người yêu chia tay, hay rớt một buổi phỏng vấn xin việc, ta sẽ có thiên hướng tự vấn tự trách mình, liệt kê những thiếu sót của mình, thậm chí cảm thấy khinh rẻ chính mình. Nói cách khác, ta càng tổn thương, ta càng tự gặm nhấm cho tổn thương trở nên nặng nề hơn. Đây là một hành động thực sự kém lành mạnh và thiếu khôn ngoan mà có lẽ ai trong chúng ta cũng đều đã từng trải qua.

Dưới đây là một số cách để cân bằng lại sức khỏe tinh thần (và cả thể xác) của bản thân sau mỗi “cú” từ chối mà ai cũng cần phải tham khảo:

Ngừng tự phê bình chính mình

đừng đỗ lỗi cho bản thân khi ai đó từ chối mình

Tự phê bình và chỉ trích chính mình là một việc làm rất dễ….nghiện, vì nó có trong bản năng của chúng ta. Nhưng chúng ta đâu chỉ là bản năng của mình, chúng ta đã thay đổi rất nhiều từ thời đại cũ rồi. Hãy chống lại nó, và thay vì tự phê bình chỉ trích mình, hãy dùng nó để rút bài học cho mình tốt hơn ở những lần sau. Ví dụ như thay vì nghĩ rằng “mình thật đúng là kẻ thất bại” khi bị chia tay, hãy nghĩ rằng “tôi sẽ tránh có tình cảm với những người như thế này trong tương lai”.

Một lỗi lớn khác khi ta đối mặt với việc bị từ chối, đó là ta có thiên hướng nghĩ rằng mình chính là lý do, nhưng không phải như vậy. Có rất nhiều yếu tố khác nhau bản thân cần phải xem xét rõ ràng.

Ví dụ như khi chia tay, ta nghĩ rằng lý do là do bản thân yếu kém, làm mình bị “đá” đến thảm thương, nhưng chia tay đôi khi chỉ đơn giản là vì cách sống, suy nghĩ và thói quen của hai người không hợp nhau mà thôi. Đừng biến mình thành tâm điểm của mọi sự u buồn như vậy.

Xem trọng cái tôi của chính mình

Khi lòng tự trọng của bạn bị “tấn công” một cách quá dữ dội, rất quan trọng để nhắc nhở bản thân về những gì bạn đang có, chứ không phải những gì bạn vừa mất. Cách tốt nhất để tăng cảm giác giá trị bản thân sau khi bị từ chối là nhìn nhận và tái công nhận những ưu điểm của chính mình.

Kết nối lại với cộng đồng xung quanh

Như đã nói ở trên, chúng ta cần tìm một nơi để cảm thấy mình thuộc về.

Sự từ chối tạo cảm giác như chính ta đang bị cô lập. Chúng ta cần cảm thấy mình được tôn trọng, được trân quý bởi một hay nhiều nhóm người khác trong xã hội.

Do đó, chúng ta cần nhắc nhở bản thân rằng vẫn có người đánh giá cao và yêu thương chúng ta, để chúng ta có thể cảm thấy kết nối hơn.

Nếu đồng nghiệp của bạn đã không mời bạn ăn trưa, bạn có thể đi uống chút gì đó cùng những người bạn khác. Nếu con bạn bị một người bạn từ chối, hãy lên kế hoạch cho chúng gặp một người bạn khác. Hay khi crush không trả lời tin nhắn của bạn, hãy gọi cho ông bà của bạn và nhắc nhở bản thân rằng giọng nói của bạn mang lại niềm vui cho người khác.

Từ chối không bao giờ là dễ dàng nhưng biết cách hạn chế thiệt hại tâm lý mà nó gây ra và cách xây dựng lại lòng tự trọng của bạn khi nó xảy ra, sẽ giúp bạn phục hồi sớm hơn và tự tin hơn khi những cơ hội hẹn hò, những điều mới mẻ khác xảy đến trong tương lai.

Nguồn: Ideas.Ted.Com

Ảnh: grim_b